Xác định việc phát triển kinh tế tập thể (KTTT) mà nòng cốt là hợp tác xã (HTX) có ý nghĩa chiến lược trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, trong thời gian qua, Đảng và Nhà nước đã có nhiều chủ trương, chính sách nhằm hỗ trợ, phát triển KTTT, HTX. Trong đó, Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 16/6/2022 về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả KTTT trong giai đoạn mới do Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII ban hành được coi là định hướng quan trọng để cấp ủy, đảng, chính quyền các cấp trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện hiệu quả việc đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả KTTT.

Để cụ thể hóa và triển khai quyết liệt các mục tiêu, nhiệm vụ của Nghị quyết số 20-NQ/TW, UBND tỉnh Cao Bằng đã ban hành Kế hoạch hành động số 436/KH-UBND thực hiện Nghị quyết số 09/NQ-CP ngày 02/02/2023 của Chính phủ ban hành Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết 20-NQ/TW ngày 16/6/2022 Hội nghị lần thứ năm Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả KTTT trong giai đoạn mới và chỉ đạo nhất quán mục tiêu: Phát triển KTTT năng động, hiệu quả, bền vững cùng với kinh tế nhà nước trở thành nền tảng vững chắc trong cơ cấu kinh tế của tỉnh với nhiều mô hình hợp tác, liên kết trên cơ sở tôn trọng bản chất, giá trị và nguyên tắc của KTTT; Thu hút ngày càng nhiều nông dân, hộ gia đình, cá nhân và tổ chức tham gia các tổ chức KTTT; góp phần nâng cao thu nhập và chất lượng cuộc sống của các thành viên, thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, thúc đẩy phát triển nhanh, bền vững và bảo đảm vững chắc quốc phòng, an ninh trên địa bàn tỉnh.

Đẩy mạnh, phát triển KTTT, HTX

UBND tỉnh đã chỉ đạo Liên minh HTX phối hợp với Hội nông dân tỉnh, Hội nông dân các huyện, thành phố tổ chức 4 hội nghị tuyên truyền phát triển HTX cho 255 học viên là cán bộ Hội nông dân, hội viên sản xuất kinh doanh giỏi tại các huyện: Quảng Hòa, Trùng Khánh, thành phố Cao Bằng, Hòa An; 03 Hội nghị tuyên truyền phát triển HTX cho cán bộ quản lý HTX và thành viên; tăng cường tuyên truyền trên trang thông tin điện tử của đơn vị; Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn triển khai thực hiện 01 lớp bồi dưỡng với 36 học viên là cán bộ quản lý, thành viên HTX nông nghiệp. Sở Khoa học và Công nghệ tổ chức Hội nghị gặp gỡ doanh nghiệp, HTX và tuyên truyền, phổ biến các cơ chế, chính sách hỗ trợ về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo năm 2023; Hội thảo khoa học về “Thúc đẩy đổi mới sáng tạo phục vụ phát triển KT-XH Cao Bằng”; Hội Liên hiệp phụ nữ tổ chức lồng ghép tuyên truyền được 1.833 cuộc cho 98.183 lượt hội viên tham gia... Nghiên cứu đưa nội dung đào tạo về KTTT, HTX vào chương trình giảng dạy trong chương trình đào tạo lý luận chính trị, chương trình bồi dưỡng quản lý nhà nước về KTTT cho cán bộ, công chức, đảng viên tại Trường Chính trị Hoàng Đình Giong, Trung tâm Bồi dưỡng chính trị các huyện, thành phố; Đưa nội dung phát triển KTTT, HTX lồng ghép vào Chương trình giảng dạy thông qua môn Giáo dục kinh tế và pháp luật trong các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, giáo dục thường xuyên theo Khung của Bộ giáo dục và Đào tạo.

Tập huấn về phát triển KTTT, HTX cho cán bộ quản lý HTX và thành viên

Năm 2023, các HTX trên địa bàn tỉnh đã nỗ lực, cố gắng duy trì sinh kế cho hàng nghìn thành viên, đến nay, Khu vực KTTT, HTX trên địa bàn tỉnh đã có những dấu hiệu phục hồi tích cực sau đại dịch, bước đầu hoạt động ổn định và phát triển. Tính đến hết ngày 31/12/2023, trên địa bàn tỉnh có tổng số 425 HTX, bằng 103% kế hoạch (KH), tăng 4,4% so với năm 2022. Trong đó, 294 HTX đang hoạt động, bằng 104% KH năm 2023, tăng 19% so với năm 2022; Số HTX thành lập mới năm 2023 là 31 HTX, bằng 207% KH, giảm 6,1% so với năm 2022; có 09 HTX ứng dụng công nghệ cao, tăng 02 HTX so với năm 2022; 09 HTX nông nghiệp liên kết với DN theo chuỗi giá trị, bằng 180% KH năm 2023; Số HTX chưa chuyển đổi, đăng ký lại theo Luật HTX trên toàn tỉnh có 29 HTX.

Tổng số thành viên của HTX có 3.584 thành viên bằng 109% so với KH, tăng 8,6% so với năm 2022; Doanh thu bình quân của HTX đạt 1.604 triệu đồng/HTX/năm bằng 101% so với kế hoạch năm 2023; tăng 5,1 % so với năm 2022. Lãi bình quân của HTX đạt 258,8 triệu đồng/HTX/năm bằng 129% so với kế hoạch năm 2023; tăng 51,2% so với năm 2022. Tổng số lao động làm việc thường xuyên trong HTX  là 2.800 người bằng 113% KH, giảm 3,6% so với năm 2022. Thu nhập bình quân của lao động làm việc thường xuyên trong HTX là 55,02 triệu đồng/người/năm đạt 115% KH, tăng 24,3% so với năm 2022.

Trên địa bàn tỉnh có 01 Liên hiệp HTX được thành lập từ năm 2021 gồm 9 HTX thành viên với số vốn điều lệ là 4.500 triệu đồng. Có tổng số 17 Tổ hợp tác (THT), gồm 193 thành viên. Ngoài ra, trên địa bàn tỉnh có 678 nhóm sở thích (CIG) với 8.840 thành viên tham gia. Nhóm sở thích được dự án hỗ trợ kinh doanh nông hộ tỉnh Cao bằng (CSSP) củng cố, hỗ trợ tư vấn thành lập tại 03 huyện: Thạch An, Nguyên Bình và Hà Quảng. Các THT và nhóm sở thích được hình thành, phát triển khá phổ biến ở hầu hết các huyện trong tỉnh với nhiều hình thức đa dạng, hoạt động giúp đỡ, hỗ trợ trong sản xuất, vốn, nhân lực, phổ biến khoa học kỹ thuật, kinh nghiệm sản xuất, tiếp cận và chia sẻ thông tin, thị trường góp phần thúc đẩy sản xuất nông sản tại địa phương.

Đổi mới, hoàn thiện cơ chế, chính sách khuyến khích, hỗ trợ phát triển KTTT

Trên cơ sở các chính sách ưu đãi, hỗ trợ phát triển KTTT, HTX quy định tại Luật HTX và các văn bản hướng dẫn thi hành của Chính phủ, UBND tỉnh đã trình HĐND tỉnh ban hành một số cơ chế, chính sách để tập trung hỗ trợ doanh nghiệp, HTX, đặc biệt là HTX hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn với một số nội dung như: hỗ trợ phát triển sản xuất, liên kết, tiêu thụ sản phẩm; hỗ trợ khuyến khích, thu hút các dự án đầu tư của các doanh nghiệp, HTX đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn; hoạt động khuyến nông; hoạt động thuỷ lợi…Thường xuyên nắm bắt tình hình các HTX, phát hiện kịp thời những thuận lợi khó khăn của các HTX trong sản xuất kinh doanh để từ đó đề ra phương hướng tư vấn, hỗ trợ HTX phát triển có hiệu quả.

Tổ chức các lớp tập huấn về chuyển giao ứng dụng công nghệ, kỹ năng ứng dụng Thương mại điện tử tại các huyện cho khoảng 1.300 học viên là các doanh nghiệp, HTX, các hộ gia đình, cá nhân đang hoạt động, sinh sống trên địa bàn các xã đặc biệt khó khăn thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Năm 2023 từ nguồn vốn Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số, Liên minh HTX tỉnh đã chủ trì phối hợp với Ban Dân tộc xây dựng và triển khai dự án: Hỗ trợ xây dựng và duy trì chợ sản phẩm trực tuyến vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Tiếp tục triển khai chính sách hỗ trợ HTX tham gia các hoạt động xúc tiến thương mại nhằm tạo điều kiện cho các HTX trưng bày, quảng bá, giới thiệu sản phẩm, tạo cơ hội giao thương, liên kết, hợp tác kinh doanh, nghiên cứu mở rộng thị trường tiêu thụ và thiết lập kênh phân phối sản phẩm, chuỗi liên kết sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm trong và ngoài tỉnh: Liên minh HTX đã hỗ trợ 15 lượt HTX tham gia Hội chợ xúc tiến thương mại Festival Nông sản Hà Nội tại huyện Đông Anh; Hội chợ xúc tiến thương mại Nông nghiệp, sản phẩm OCOP Hà Nội năm 2023 tại Aeon Mail Long Biên và Aeon Mail Hà Đông; tham dự sự kiện giới thiệu sản phẩm OCOP gắn với văn hóa các tỉnh phía Bắc tại Hà Nội, Quảng Ninh...tổ chức đoàn tham dự hội diễn đàn dược liệu thế mạnh KTTT, HTX tại tỉnh Thanh Hóa; Sở Công thương tổ chức tham gia 16 Hội chợ triển lãm, hội nghị, chương trình kết nối giao thương; thông báo, hỗ trợ doanh nghiệp, HTX, hộ kinh doanh tham gia 11 hội chợ triển lãm tại các tỉnh thành phố trong nước. Thông tin, mời trên 150 lượt doanh nghiệp, HTX, cơ sở sản xuất kinh doanh tham gia các hội chợ triển lãm thương mại, hội nghị kết nối cung cầu tại các tỉnh, thành phố trong cả nước. Các Hội chợ, phiên chợ đã thu hút khoảng từ 29.000 đến 31.000 lượt khách hàng đến tham quan mua sắm, tổng doanh thu bán hàng qua các hội chợ, triển lãm từ 3,5 tỷ đến 4 tỷ đồng; Các doanh nghiệp, HTX, cơ sở  sản xuất kinh doanh đã ký kết được 31 hợp đồng đưa sản phẩm tại các siêu thị lớn, các điểm bán hàng OCOP, các điểm dừng chân, các cửa hàng tiện lợi tại Hà Nội, Quảng Ninh, Hải Phòng, Lai Châu, Bắc Kạn, Lạng Sơn, Sơn La, Nam Định, Bắc Ninh, Bắc Giang, Thanh Hóa, Thái Nguyên…

Các sản phẩm của HTX nông sản Tân Việt Á

Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tập trung, quyết liệt triển khai chương trình Hỗ trợ phát triển sản xuất liên kết theo chuỗi giá trị thuộc 03 chương trình mục tiêu quốc gia, năm 2023 đã có 09 HTX nông nghiệp đăng ký tham gia 37 kế hoạch liên kết trồng và tiêu thụ sản phẩm năm 2023 với các HTX, doanh nghiệp. Ngoài ra, Liên minh HTX tỉnh đã thực hiện tư vấn hỗ trợ hoàn thiện hồ sơ liên kết đối với 02 dự án: Kế hoạch liên kết trồng và tiêu thụ sản phẩm ngô sinh khối tại tỉnh Cao Bằng của HTX Nông Lâm Nghiệp Phục Hòa; Kế hoạch liên kết trồng và tiêu thụ sản phẩm quế tại tỉnh Cao Bằng của HTX Tân Bách. Các mô hình liên kết chuỗi giá trị tạo điều kiện cho nông dân phát triển các vùng sản xuất hàng hóa tập trung như: Thạch Đen huyện Thạch An; Miến Dong các huyện: Nguyên Bình, Hòa An; Mía huyện Quảng Hòa, Hạ Lang; Lạc huyện Hà Quảng; trúc huyện Nguyên Bình tạo ra sản phẩm nông sản chất lượng cao theo hướng hàng hóa, bước đầu tạo thương hiệu được khách hàng tìm đến đặt mua đặc biệt là các sản phẩm OCOP. Ước thực hiện trong năm 2023 có 19 sản phẩm của 13 HTX nông nghiệp, 04 sản phẩm của 04 tổ hợp tác đăng ký tham gia chương trình OCOP năm 2023.

Chính sách ưu đãi về tín dụng được thực hiện Đề án số 07/ĐA-TU ngày 10/01/2022 của Tỉnh ủy Cao Bằng về tăng cường khả năng tiếp cận vốn phục vụ phát triển sản xuất, kinh doanh của các hộ, tổ hợp tác, HTX trên địa bàn tỉnh Cao Bằng giai đoạn 2021-2025. Các HTX đang có quan hệ tín dụng với ngân hàng trên địa bàn là 30 HTX, không có nợ xấu trong dư nợ của các HTX. Các chính sách về thuế, phí, lệ phí được tuyên truyền, phổ biến bằng nhiều hình thức. Triển khai kịp thời chính sách miễn, giảm, gia hạn thời hạn nộp thuế đến người nộp thuế trong đó có các HTX. Năm 2023, tổng số hồ sơ đề nghị giảm của HTX là 54 hồ sơ; Tổng số tiền thuế GTGT được giảm gần 749 triệu đồng.

Tình hình KTTT, HTX trên địa bàn tỉnh hoạt động tương đối ổn định, góp phần tạo thêm việc làm và thu nhập cho thành viên, người lao động, đảm bảo an sinh xã hội, đóng góp quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế hộ gia đình, nông nghiệp, nông thôn của tỉnh.

Tiếp tục thực hiện đồng bộ các mục tiêu phát triển KTTT

Năm 2024, UBND tỉnh tiếp tục chỉ đạo triển khai thực hiện quyết liệt, đồng bộ các nhiệm vụ của Kế hoạch, đảm bảo hoàn thành các mục tiêu phát triển KTTT đã đề ra, tập trung triển khai thực hiện tốt các chính sách hỗ trợ khuyến khích phát triển HTX nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động, ưu tiên phát triển các HTX trong lĩnh vực nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, sản xuất sản phẩm có chất lượng tốt có giá trị thương mại cao, sản phẩm của HTX có truy xuất nguồn gốc rõ ràng, xây dựng thương hiệu sản phẩm tiến tới sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP, đăng ký mã số mã vạch để tiếp cận thị trường trong nước và nước ngoài; hỗ trợ HTX chuyển đổi số; tập trung phát triển HTX sản xuất kinh doanh theo chuỗi giá trị gắn sản phẩm chủ lực của địa phương và sản phẩm OCOP, chú trọng phát triển thành lập mới HTX tại các vùng khó khăn, đặc biệt khó khăn, vùng trắng HTX, tăng cường công tác tư vấn, hỗ trợ, xúc tiến thương mại mở rộng thị trường, kết nối cung cầu, nâng cao sức cạnh tranh sản phẩm HTX, góp phần khẳng định vị trí, vai trò KTTT, HTX trong thời kỳ mới.

Tập trung chỉ đạo rà soát, đánh giá tình hình hoạt động của HTX, hướng dẫn xử lý đối với các trường hợp HTX không đăng ký và tổ chức lại hoạt động theo Luật HTX năm 2012, giải thể các HTX không hoạt động nhưng vướng mắc về công nợ, vốn góp, không để các HTX tồn tại hình thức và các HTX không hoạt động đúng bản chất để làm lành mạnh hóa khu vực KTTT, HTX trên địa bàn tỉnh. Tiếp tục chỉ đạo các cơ quan, đơn vị, địa phương đẩy mạnh công tác tuyên truyền, quán triệt và triển khai thực hiện Nghị quyết 20-NQ/TW ngày 16/6/2022 Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII; Nghị quyết số 09/NQ-CP ngày 02/02/2023 của Chính phủ; Kế hoạch hành động số  436/KH-UBND ngày 01/3/2023 của UBND tỉnh về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả KTTT trong giai đoạn mới với các hình thức đa dạng, phù hợp và hiệu quả hơn nhằm tiếp tục nâng cao nhận thức của cấp ủy, chính quyền các cấp và nhân dân địa phương đối với chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước về KTTT, HTX.

Xây dựng các mô hình phát triển KTTT, các gương điển hình, các HTX tiêu biểu; tổ chức tốt các đợt thi đua, các phong trào làm kinh tế giỏi; Thực hiện tốt các nhiệm vụ tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và HTX theo quy định; tổ chức lồng ghép các chương trình, dự án để hỗ trợ HTX phát triển thông qua Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới và các chương trình mục tiêu khác. Phát triển các hình thức hợp tác liên kết, đa dạng, phù hợp, hình thành chuỗi giá trị từ sản xuất, chế biến đến tiêu thụ sản phẩm. Khuyến khích thành lập, phát triển, nhân rộng các mô hình HTX, THT sản xuất kinh doanh có hiệu quả trên từng lĩnh vực, từng ngành nghề để khai thác tối đa tiềm năng, thế mạnh của địa phương.

Dương Liễu