Có một tuyến cao tốc kết nối với các địa phương khác từng là nỗi trăn trở và mong ước của nhiều thế hệ lãnh đạo và nhân dân Cao Bằng. Tuyến cao tốc Đồng Đăng (Lạng Sơn) - Trà Lĩnh (Cao Bằng) được khởi công hứa hẹn thay đổi bộ mặt kinh tế - xã hội cho tỉnh. Khi hoàn thành và đưa vào sử dụng, quãng đường di chuyển từ Cao Bằng đi Hà Nội hay các tỉnh Hải Phòng, Quảng Ninh được rút ngắn, giúp tiết giảm chi phí vận chuyển, mở thêm nhiều cơ hội phát triển các hoạt động thương mại biên giới.

Dự án đầu tư xây dựng tuyến cao tốc Đồng Đăng (Lạng Sơn) - Trà Lĩnh (Cao Bằng) theo hình thức đối tác công tư (PPP) với tổng chiều dài 121,06 km, qua địa bàn tỉnh Lạng Sơn khoảng 52 km, địa bàn tỉnh Cao Bằng khoảng 69,06km. Với tổng mức đầu tư 22,690 tỷ đồng. Giai đoạn 1 đầu tư khoảng 93,35 km; giai đoạn 2 đầu tư tiếp 27,71km.

Tuyến cao tốc Đồng Đăng (Lạng Sơn) - Trà Lĩnh (Cao Bằng) được khởi công hứa hẹn thay đổi bộ mặt kinh tế - xã hội cho tỉnh Cao Bằng.

Tính đến ngày 04/8/2024, Ban QLDA đầu tư xây dựng các công trình giao thông đã phối hợp với 02 huyện Thạch An, Quảng Hòa và các cơ quan liên quan đã bàn giao cho Doanh nghiệp dự án khoảng 41,26 km/41,35 km chiều dài tuyến, tương ứng với diện tích khoảng 221,87 ha/260,76 ha, trên địa phận tỉnh Cao Bằng.

Tại huyện Thạch An (gồn thị trấn Đông Khê và các xã Đức Xuân, Lê Lai, Vân đã thực hiện niêm yết phương án, dự toán bồi thường cây cối hoa màu, công khai dự toán bồi thường đất đai, tài sản kiến trúc 10/16 xóm; thẩm định xong dự toán bồi thường cây cối hoa màu của 16/16 xóm. UBND huyện Thạch An đã ban hành 02 Quyết định phê duyệt phương án và dự toán bồi thường, hỗ trợ, giải phóng mặt bằng với giá trị trên 16 tỷ đồng, đang tổ chức chi trả bồi thường đối với cây trồng vật nuôi và thủy sản.  Đã bàn giao cho Doanh nghiệp dự án khoảng 21,46/21,55 km tương đương khoảng 96,37 ha.

Huyện Quảng Hòa (gồm thị trấn Hòa Thuận và các xã Tiên Thành, Hạnh Phúc, Chí Thảo) đã niêm yết công khai phương án, dự toán chi phí đền bù, lấy ý kiến nhân dân về phương án, dự toán tại 08/12 xóm. Đến nay đã ban hành được 08 Quyết định phê duyệt dự toán và phương án bồi thường, hỗ trợ, giải phóng mặt bằng với giá trị gần 27 tỷ đồng. Đã chi trả bồi thường, giải phóng mặt bằng phần mộ, chi tiền bồi thường cho 181/182 hộ đạt khoảng 26,5/26,7 tỷ đồng. 12/12 xóm nhất trí bàn giao mặt bằng cho Doanh nghiệp dự án, với chiều dài là 19,8 km/19,8 km, tương ứng với diện tích khoảng 125,5 ha. Công tác di chuyển mộ đã hoàn thành 100%.

Chủ tịch UBND tỉnh Hoàng Xuân Ánh kiểm tra công tác  bồi thường, giải phóng mặt bằng (GPMB) Dự án

Đối với địa phận tỉnh Lạng Sơn, UBND tỉnh Lạng Sơn đã phê duyệt Tiểu dự án GPMB địa phận huyện Văn Lãng và huyện Tràng Định. Hiện tại, Trung tâm phát triển quỹ đất huyện Văn Lãng và huyện Tràng Định đang tổ chức lựa chọn nhà thầu tư vấn và triển khai các nội dung thuộc Tiểu dự án GPMB (di dời các công trình hạ tầng kỹ thuật; triển khai thực hiện khu tái định cư...) theo quy định. Để đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng, đáp ứng tiến độ thực hiện dự án. Hiện nay, Trung tâm phát triển quỹ đất và giải phóng mặt bằng huyện Văn Lãng và huyện Tràng Định đang tổ chức kiểm đếm đất đai, tài sản và hoa màu trong phạm vi thực hiện dự án. Đã bàn giao cho Doanh nghiệp dự án khoảng 7,91 km/52km chiều dài tuyến, tương ứng với 35,97ha/312,01ha.

Tại huyện Văn Lãng (các xã Tân Mỹ, Hoàng Việt, Bắc Việt và thị trấn Na Sầm) đã hoàn thành đối với phần diện tích đã cắm cọc GPMB; đã kiểm đếm 868/897 hộ với 137,84ha/166,66 ha (đạt 82,71% tổng diện tích thu hồi). có 126 hộ bị ảnh hưởng, phải di dời;  đã tạm ứng hơn 19,3 tỷ đồng cho 243 hộ; đã di dời 314/456 mộ. ĐÃ bàn giao mặt bằng thi công diện tích hơn 20,91ha, tương ứng khoảng 5,25/24,8km chiều dài tuyến, đạt 12,54 tổng diện tích GPMB. Tại huyện Tràng Định đã thực hiện kiểm đếm 521 hộ/682 hộ với tổng diện tích kiểm đếm 128,27 ha/154,82 ha, đạt 82,85%, tổng chiều dài khoảng 19,55 km/27,13km, đạt 72,05%. Có 87 hộ bị ảnh hưởng phải di dời. Đã tạm ứng 6,22 tỷ đồng cho 61/131 hộ, có những hộ chưa nhận tiền tạm ứng nhưng vẫn đồng ý bàn giao mặt bằng. Tổng số mộ đã di dời được 198 mộ/204 mộ. Bàn giao mặt bằng cho đơn vị thi công được 2,66 km, tương ứng 15,06ha.

Đến nay công tác rà phá bôm mìn, vật nổ của dự án và hồ sơ thiết kế bản vẽ thi công, dự toán hạng mục di chuyển đường điện cơ bản đã hoàn thành. Tỉnh Cao Bằng đã hoàn thành đối với diện tích rừng. Đối với diện tích rừng địa phận tỉnh Lạng Sơn, Ban Quản lý Dự án đã hoàn thành nghĩ vụ nộp tiền trồng rừng thay thế.

Tổng kế hoạch vốn cho dự án (bao gồm số vốn 2023 kéo dài thời gian giải ngân, thanh toán trong năm 2024) dự án được giao là 1.934,192 527 tỷ đồng. Địa phận tỉnh Cao Bằng theo hồ sơ thiết kế dự án được duyệt dự kiến có 19 mỏ vật liệu xây dựng thông thường phục vụ thi công dự án, trong đó 02 mỏ đá đang hoạt động. Dự án có 20 vị trí đổ thải (Lạng Sơn 7 vị trí, Cao Bằng 13 vị trí). Giai đoạn 1 của Dự án địa phận tỉnh Cao Bằng sử dụng 06 vị trí với diện tích 21,64 ha. Hiện nay, Doanh nghiệp dự án đã triển khai thi công đường công vụ dọc tuyến và chiếm lĩnh mặt bằng tại các vị trí đã bàn giao. Huy động 21 mũi thi công gồm 10 mũi thi công đường, 02 mũi thi công hầm và 09 mũi thi công cầu; huy động 223 máy móc, thiết bị và 516 kỹ sư và công nhân thực hiện.

Doanh nghiệp đã triển khai 02 mũi thi công hầm

Trong quá trình triển khai, thực hiện còn gặp một số khó khăn vướng mắc do một số đoạn tuyến có sự điều chỉnh và thực hiện trích đo, đo đạc bản đồ phục vụ giải phóng mặt bằng bổ sung, ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện công tác GPMB; ranh giới thu hồi đất bản đồ phục vụ GPMB đất rừng có dự sai lệch với Quyết định chuyển mục đích sử dụng rừng. Các khu tái định cư chưa hoàn thiện nên chưa có cơ sở để lập phương án tái định cư đối với các hộ đăng ký tái định cư tập trung. Tỉnh Lạng Sơn thiếu chỉ tiêu đất giao thông cho dự án; các nhà văn hóa thôn bị ảnh hưởng hiện nay đã khảo sát vị trí mới bổ sung quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp giấy chứng nhận nhà văn hóa các thôn, đầu tư xây dựng lại nhà văn hóa thôn, tuy nhiêm cần chờ các thủ tục, hồ sơ giấy tờ về đất đai để thực hiện.

Trong thời gian tới, tỉnh Cao Bằng phối hợp với Nhà đầu tư, Doanh nghiệp dự án tiến hành rà soát hợp đồng dự án PPP để đảm bảo quá trình thực hiện thuận lợi, đúng quy định. Chỉ đạo các cấp, ngành, đơn vị địa phương tiếp tục tuyên truyền vận động nhân dân làm tốt công tác GPMB. Các địa phương đẩy nhanh tiến độ phê duyệt phương án, dự toán bồi thường để chi trả cho người dân. Phấn đấu bàn giao phần mặt bằng còn lại cho doanh nghiệp dự án trong thời gian sớm nhất; đẩy nhanh tiến độ thực hiện, sớm hoàn thành các dự án Tái định cư, bố trí chỗ ở để người dân trong vùng bị ảnh hưởng sớm ổn định cuộc sống. Phối hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường, đôn đốc Doanh nghiệp dự án, các nhà thầu thi công thực hiện thủ tục đăng ký khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường đối với các mỏ đất phục vụ thi công dự án và trong diện tích xây dựng dự án theo các văn bản hướng dẫn của UBND tỉnh Cao Bằng và của Sở Tài nguyên và Môi trường. Trình thẩm định, phê duyệt hồ sơ thiết kế dự toán hạng mục di chuyển đường điện và thực hiện các thủ tục để di dời đường điện trong phạm vi giải phóng mặt bằng của dự án.

Dương Liễu