Chiến tranh thế giới thứ hai trải qua 5 giai đoạn (từ 1939 - 1945), diễn ra trên nhiều mặt trận, ở nhiều châu lục, trong đó, mặt trận phía Đông (Xô - Đức) đóng vai trò quyết định toàn cục. Cách đây đúng 70 năm, ngày 9/5/1945, bằng cuộc chiến đấu dũng cảm vô song và sự hy sinh lớn lao, các lực lượng dân chủ và hoà bình, đặc biệt là nhân dân và Hồng quân Liên Xô (trước đây) anh hùng, đã đập tan chủ nghĩa phát xít Đức, giành lại hòa bình cho nhân dân các nước châu Âu.
 

        
Hồng quân Liên Xô cắm lá cờ chiến thắng vào tháng 5/1945 trên Tòa nhà Quốc hội Đức ở Béc-lin.     

Ngày 22/6/1941, vào 3 giờ 30 phút, không tuyên chiến và cũng không đưa ra một yêu sách gì, phát xít Đức bất ngờ mở cuộc tấn công trên khắp biên giới phía Tây của Liên Xô từ Biển Đen đến biển Ban Tích, chà đạp thô bạo lên Hiệp ước không xâm phạm Xô - Đức ký kết năm 1939. Theo “kế hoạch Bacbarôxa” được thảo ra từ tháng 6/1940, Hítle đã huy động 190 sư đoàn với 5,5 triệu quân, 3.712 xe tăng, 47.260 khẩu pháo, 4.950 máy bay…, chia ra làm 3 đạo quân, đặt dưới quyền tổng chỉ huy của Thống chế Phôn Bơraosit, tiến đánh Liên Xô theo 3 hướng chiến lược: Từ Đông Phổ qua Ban Tích hướng tới Lêningrát, từ Đông Bắc Vacxava hướng tới Minxcơ, Xmôlenxcơ, Mátxcơva và từ vùng Liubơlin hướng tới Gitơmia, Kiév, sau đó tới Đônbát.

Hítle dự tính, Đức sẽ “đánh bại nước Nga bằng một cuộc chiến tranh chớp nhoáng - trong vòng từ l tháng rưỡi đến 2 tháng - trước khi kết thúc chiến tranh với Anh”. Đi đôi với kế hoạch xâm lược về quân sự là kế hoạch cướp bóc tài nguyên và tàn sát người Nga một cách man rợ. Chỉ thị ngày 12/5/1941 của Bộ chỉ huy tối cao Đức bắt buộc toàn thể sĩ quan, binh lính Đức phải “ghi nhớ và thực hiện: Hãy tiêu diệt trong mình mọi sự thương xót và đau khổ, hãy giết bất kỳ người Nga nào và không được dừng lại, dù trước mặt anh là ông già hay phụ nữ, con gái hay con trai. Chúng ta phải bắt thế giới đầu hàng… anh là người Đức, và là người Đức phải tiêu diệt mọi sự sống cản trở con đường của anh”.

 “Tổ quốc xã hội chủ nghĩa lâm nguy!”, “Tất cả cho tiền tuyến, tất cả để chiến thắng”, hưởng ứng lời kêu gọi của Đảng và Nhà nước, nhân dân Liên Xô đã nhất tề đứng dậy, già trẻ, trai gái, triệu người như một, xông thẳng tới quân thù xâm lược. Những trận chiến đấu bảo vệ biên giới đã diễn ra hết sức dũng cảm, oanh liệt. Quân và dân Xô viết đã giữ từng tấc đất, từng ngôi nhà trong những điều kiện hết sức chênh lệch về quân số và vũ khí.

Giữa tháng 7/1941, quân đội phát xít Đức ngày càng tiến sâu vào nội địa Liên Xô. Tháng 12/1941, Hồng quân Liên Xô dưới sự chỉ huy của Tướng G.K.Giucốp đã chuyển sang phản công ở Mátxcơva và đẩy lùi quân đội phát xít Đức ra xa Mátxcơva. Kế hoạch đánh chiếm Mátxcơva của Hítle đã sụp đổ tan tành. Với chiến thắng Mátxcơva, lần đầu tiên sau 6 tháng chiến tranh, Hồng quân đã làm cho các đơn vị chủ lực của phát xít Đức phải chịu những tổn thất nặng nề nhất. Thắng lợi của Hồng quân Liên Xô trong trận Mátxcơva đã nâng cao vị trí của Liên Xô trên trường quốc tế và nhân dân thế giới đòi hỏi phải liên minh với Liên Xô. Ngày 1/l/1942, tại Oasinhtơn, đại diện lãnh đạo 26 nước, trong đó có Liên Xô, Mỹ và Anh đã ký kết bản “Tuyên bố Liên hợp quốc chống phát xít trên thế giới.

Mùa hè năm 1942, Hítle một lần nữa lại dốc toàn lực lượng tung vào mặt trận Xô - Đức, nhằm chiếm bằng được Xtalingrát (nay là Vongagrat). Ngày 21/8/1942, quân đội Liên Xô buộc phải chuyển từ tuyến phòng ngự bên ngoài Xtalingrát vào tuyến bên trong. Từ ngày 13/9/1942, cuộc chiến đấu ác liệt đã diễn ra ngay trong thành phố Xtalingrát lúc này trở thành “nút sống” của Liên Xô. Quyết không lùi một bước, các chiến sĩ Xô viết bảo vệ Xtalingrát đã chiến đấu bền bỉ tới giọt máu cuối cùng để giữ vững từng vị trí, từng tấc đất của thành phố. Ngày 19/11/1942, quân đội Liên Xô chuyển sang tấn công ở Xtalingrát. Trận Xtalingrát đã đi vào lịch sử nhân loại như một trong những trận đánh tiêu biểu nhất về nghệ thuật quân sự cũng như về ý nghĩa xoay chuyển toàn cục cuộc chiến tranh. Quân Đức đại bại ở mặt trận Liên Xô, không còn đủ sức chống đỡ nên bị quân Mỹ - Anh dồn lên khu vực Đông Bắc Tuynidi và phải hạ khí giới vào ngày 12/5/1943.

Mùa hè năm 1944, Hồng quân tiến vào giải phóng các nước vùng Ban Tích, đánh đuổi quân Phần Lan ra khỏi biên giới Xô - Phần và buộc Phần Lan phải ký hiệp định đình chiến với Liên Xô ngày 19/9/1944. Sau khi giải phóng hoàn toàn Tổ quốc, quân đội Liên Xô tiến vào giải phóng Ba Lan, Rumani, Bungari, Nam Tư, Anbani và một phần đáng kể lãnh thổ Tiệp Khắc, Hunggari và Áo.

Ngày 16/4/1945, Liên Xô mở trận tấn công vào Béclin, sào huyệt cuối cùng của phát xít Hítle. 5 giờ ngày 16/4/1945, sau 30 phút cho pháo bắn cực mạnh và máy bay oanh tạc dữ dội vào trận địa phòng ngự của quân Đức, 140 đèn chiếu đặt mỗi cái cách nhau 200 m đồng loạt bật sáng với hơn 100 tỉ nến chiếu sáng làm lóa mắt quân địch, bộ binh và xe tăng Hồng quân tiến lên vượt qua trận địa phòng ngự đầu tiên của quân Đức. Ngày 19/4, quân Đức bị đẩy lùi về vành đai phòng thủ ở ngoại vi Béclin. Ngày 21/4, Hồng quân đã tiếp cận đến trung tâm Béclin. Chiều 30/4/1945, quân đội Liên Xô đã chiếm được bộ phận chủ yếu của tòa nhà Quốc hội Đức, dinh luỹ cuối cùng của bọn phát xít Hítle. Trận đánh chiếm nhà Quốc hội là một trận đẫm máu.

Trong thế cùng, Hítle và Gơben đã tự sát. 15 giờ ngày 30/4, cờ đỏ đã cắm trên nóc tòa nhà Quốc hội. Ngày 2/5, Hồng quân chiếm toàn thành phố Béclin. Vào lúc 22 giờ 43 phút ngày 8/5/1945 theo giờ Berlin (tức 0 giờ 43 phút ngày 9/5 theo giờ Mátxcơva), trước đại diện Bộ Tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang Liên Xô và Bộ Tổng chỉ huy quân Đồng minh, Thống chế Tổng tư lệnh quân đội Đức - Câyten đã ký vào văn bản đầu hàng không điều kiện. Tiếp đó, tháng 9/1945, quân đội Xô viết đã tiến công tiêu diệt đội quân Quan Đông tinh nhuệ, buộc phát xít Nhật phải ký Hiệp ước đầu hàng, kết thúc chiến tranh thế giới thứ hai.

Chiến tranh thế giới lần thứ hai là cuộc chiến tranh lớn nhất, khốc liệt nhất và tàn phá nặng nề nhất trong lịch sử loài người, làm 60 triệu người chết, khoảng 90 triệu người bị tàn phế, thiệt hại về vật chất ước tính khoảng 4.000 tỷ USD. Trong đó, quân đội và nhân dân Liên Xô đã chịu những hy sinh tổn thất vô cùng to lớn: hơn 27 triệu người chết, hàng chục triệu người bị thương, hơn 17.000 thành phố, thị xã, làng mạc bị tàn phá.

Thắng lợi của Liên Xô và phe Đồng minh trong cuộc chiến tranh đã dẫn đến sự biến đổi căn bản của tình hình thế giới. Thắng lợi này đã kết thúc một thời kỳ của lịch sử thế giới hiện đại mà nhờ đó, đã cứu loài người thoát khỏi thảm họa phát xít, đem lại cuộc sống hòa bình cho nhiều dân tộc và tạo ra những tiền đề thuận lợi để sự nghiệp đấu tranh vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội phát triển sang một thời kỳ mới.

Ngay từ những thời khắc đầu tiên của cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa phát xít, Việt Nam đã ủng hộ nhân dân Liên Xô và các lực lượng chống phát xít. Chiến thắng phát xít đã tạo điều kiện thuận lợi cho nhân dân Việt Nam thực hiện thắng lợi cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945 và mở ra một thời kỳ mới hào hùng trong lịch sử dân tộc. Việt Nam đã có những chiến sỹ tình nguyện trực tiếp tham gia cuộc chiến đấu bảo vệ Mátxcơva trong năm 1941. Nhiều chiến sỹ Việt Nam đã hy sinh anh dũng, cho đến nay mới chỉ xác nhận được 5 chiến sỹ. Họ đã được Nhà nước Liên Xô (trước đây) truy tặng những Huân chương cao quý. Mặc dù các lực lượng phát xít đã bị tiêu diệt cách đây 70 năm, nhưng những bài học của Ngày Chiến thắng phát xít 9/5 vẫn luôn có ý nghĩa thiết thực trong thời đại ngày nay, đó là, các mưu đồ xâm lược, gây chiến tranh phải được ngăn chặn kịp thời và kiên quyết, nhằm không để dẫn tới những hậu quả khủng khiếp như chủ nghĩa phát xít từng gây ra. Và khi phải đương đầu với nó, cần nêu cao sức mạnh của tinh thần đoàn kết hợp tác giữa các dân tộc, để có thể loại từ chiến tranh ra khỏi đời sống loài người.

Theo baocaobang.vn