Páo Dung là làn điệu dân ca của người dân tộc Dao, những câu hát Páo Dung giản dị, mộc mạc đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của người Dao. Páo Dung không chỉ là lời ca giao duyên, giãi bày tâm tư, mà còn là biểu tượng văn hóa đặc sắc, góp phần gìn giữ bản sắc dân tộc giữa nhịp sống hiện đại.
Người dân tộc Dao ở xóm Phia Khao, xã Yên Sơn, huyện Hà Quảng vừa thêu trang phục vừa hát Páo Dung
Páo Dung là lối hát dân ca có từ lâu đời của người Dao. Trải qua thời gian dài với nhiều thăng trầm, đến nay, những làn điệu Páo dung vẫn được gìn giữ và phát triển bởi các thế hệ. Nội dung những bài hát phong phú ca ngợi Đảng, Bác Hồ, ca ngợi quê hương đất nước, cuộc sống lao động hăng say; nêu gương người tốt việc tốt, tình yêu lứa đôi, tình cảm gia đình, tình bè bạn, tình làng nghĩa xóm; đồng thời đả phá những cái ác, thói hư tật xấu, ích kỷ cá nhân và các tệ nạn trong xã hội.
Hát Páo Dung ra đời và phát triển từ trong lao động, sản xuất, nhu cầu đời sống tinh thần, tín ngưỡng, được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Páo Dung được hát trong sinh hoạt hàng ngày gồm các bài hát ru, hát vui chơi, hát giao duyên, hát đối đáp nam nữ, hát than…; hát trong lễ nghi tín ngưỡng, phong tục truyền thống như: hát trong lễ cấp sắc, lễ cưới, đám tang, cúng đầy tháng, vào nhà mới; hát Páo dung trong lao động gồm những bài hát ca ngợi lao động, sản xuất, cảnh đẹp thiên nhiên, thời tiết, mùa vụ được các thế hệ người Dao tích lũy và truyền lại cho thế hệ sau.
Hát Páo Dung góp phần gắn kết cộng đồng
Những câu hát mang ý nghĩa chúc phúc, cầu mong mùa màng bội thu, gia đình hòa thuận và tình yêu nảy nở như:
"Gió xuân về trên núi cao
Hoa đào nở rộ em trao câu tình
Chàng ơi có nhớ bóng hình
Páo Dung vang vọng lòng mình gửi trao".
Làn điệu Páo Dung phổ biến như hát ngâm thơ, hát đối đáp giữa trai chưa vợ, gái chưa chồng, hay hát gẹo, tuy khác nhau về giai điệu và nhịp phách nhưng đều có giá trị văn hóa lớn lao, định hướng giáo dục con người hiểu biết cội nguồn dân tộc, quê hương, gìn giữ và phát huy những truyền thống tốt đẹp của dân tộc, đề cao tinh thần lao động sáng tạo, lẽ sống, ứng xử của con người với thiên nhiên. Lời ca Páo dung còn thể hiện tình cảm thầm kín giữa nam và nữ và tạo không khí vui vẻ quên đi mệt nhọc, giúp các bản Dao xích lại gần nhau thắt chặt tình đoàn kết cùng nhau vượt qua gian khó.
Giữa nhịp sống hiện đại đang ngày một hối hả, những làn điệu Páo Dung vẫn ngân vang như tiếng gọi từ cội nguồn, nhắc nhớ mỗi người con của dân tộc Dao về tình yêu quê hương, về cốt cách và bản sắc riêng có của dân tộc mình. Đó không chỉ là những câu hát giao duyên, mà là linh hồn văn hóa, là ký ức của bao thế hệ. Để những giai điệu ấy không bị lãng quên giữa dòng chảy thời gian, mỗi chúng ta đều có trách nhiệm gìn giữ, trân trọng và lan tỏa.
Dương Liễu