Lịch sử 85 năm xây dựng và phát triển của Đảng đã khẳng định rằng, không chỉ có ý thức về đoàn kết, luôn mang trong mình truyền thống đoàn kết của dân tộc và đoàn kết được coi là một phẩm chất đạo đức rất quan trọng của những người đảng viên cộng sản Việt Nam, xây dựng sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng, thực hiện dân chủ trong Đảng, phát huy vai trò là trung tâm đoàn kết của toàn dân tộc ngay từ khi mới ra đời là một trong những thành công của Đảng ta - Đảng Cộng sản Việt Nam do Hồ Chí Minh sáng lập và rèn luyện.

1. Cách đây 85 năm, ngay từ mùa xuân năm 1930, Hồ Chí Minh và những người cộng sản Việt Nam đã nhận thức sâu sắc rằng: Để có thể đưa sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta đi tới thắng lợi hoàn toàn, nhất định chính Đảng kiểu mới phải được “tổ chức một cách dân chủ. Điều đó có nghĩa là tất cả mọi công việc của Đảng đều được toàn thể các đảng viên, hoàn toàn bình quyền và không có ngoại lệ nào, tiến hành trực tiếp hoặc thông qua các đại biểu; đồng thời tất cả những người có trách nhiệm trong Đảng, tất cả các ban lãnh đạo của Đảng, tất cả các cơ quan của Đảng đều được bầu ra, đều có trách nhiệm phải báo cáo và có thể bị bãi miễn”[1]. Vì vậy, việc hợp nhất 3 tổ chức cộng sản ở Việt Nam thành Đảng Cộng sản Việt Nam đã thành công tốt đẹp trên cơ sở: “Bỏ mọi thành kiến xung đột cũ, thành thật hợp tác để thống nhất các nhóm cộng sản Đông Dương”[2].

Sự ra đời của Đảng và những văn kiện Chính cương vắn tắt, Sách lược vắn tắt, Điều lệ vắn tắt, Chương trình tóm tắt của Đảng do Hồ Chí Minh soạn thảo được thông qua tại Hội nghị hợp nhất trở thành Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng. Cương lĩnh không chỉ nêu rõ tổ chức, nhiệm vụ, đối tượng của cách mạng Việt Nam, mà còn khẳng định Đảng chỉ đạo mọi phương hướng hoạt động cách mạng, lãnh đạo quần chúng đấu tranh “làm tư sản dân quyền cách mạng và thổ địa cách mạng để đi tới xã hội cộng sản”[3]. Cứng rắn về nguyên tắc, mềm dẻo về sách lược, nhưng “không bao giờ Đảng lại hy sinh quyền lợi của giai cấp công nhân và nông dân cho một giai cấp nào khác”[4], đặc biệt là luôn  thực hiện đoàn kết, thống nhất, “thu phục cho được đại bộ phận giai cấp mình, phải làm cho giai cấp mình lãnh đạo được dân chúng” và thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ, Đảng Cộng sản Việt Nam đã khẳng định vai trò độc tôn lãnh đạo cách mạng Việt Nam của mình ngay từ buổi đầu mới thành lập và trong suốt 85 năm qua.

Chấm dứt sự khủng hoảng về đường lối và tổ chức lãnh đạo, Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời mở đầu một trang sử mới, oanh liệt trong lịch sử đấu tranh cách mạng của nhân dân ta. Với thành công của việc thành lập Đảng, trong cuốn sách "Vừa đi đường vừa kể chuyện", do Nxb. Sự Thật xuất bản năm 1976, sau này Hồ Chí Minh (bút danh T. Lan) viết trong trang 38 cũng khẳng định rằng: đó là những ngày “sung sướng nhất đời mình” và Người đã mừng mùa xuân Canh Ngọ năm 1930 khi ấy bằng “một bữa Tết nguyên đán vừa tiết kiệm, vừa linh đình”.

Trong 85 năm ấy, từ Cương lĩnh chính trị đầu tiên đến Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên CNXH (bổ sung, phát triển năm 2011) và văn kiện của Đảng trong các kỳ Đại hội đều khẳng định rõ mục đích, tôn chỉ, nhiệm vụ giành độc lập tự do cho dân tộc, xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho nhân dân của Đảng ta. Điều này không chỉ làm nức lòng hàng triệu triệu trái tim, khối óc những con dân đất Việt, mà còn khẳng định con đường đi hợp quy luật thời đại của dân tộc ta do Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam lựa chọn, đó là độc lập dân tộc và CNXH.

2. Luôn khắc ghi lời Hồ Chí Minh lời căn dặn về đoàn kết giai cấp, đoàn kết dân tộc và đoàn kết quốc tế từ buổi đầu thành lập, trong mọi thời điểm lịch sử, Đảng ta đã luôn quy tụ những người con ưu tú của dân tộc, phát huy nguồn sức mạnh tổng hợp của con người, dân tộc và thời đại để biết đánh và biết thắng từng bước. Từ trận đầu diễn tập (1930-1931) và cuộc tổng diễn tập lần thứ hai (1936-1939) không tránh khỏi những tổn thất, với bản lĩnh chính trị của một Đảng cách mạng được lý luận Mác- Lênin soi đường, những người cộng sản Việt Nam đã luôn quán triệt phương châm: đoàn kết làm nên sức mạnh, bình đẳng là tiền đề của dân chủ trong Đảng; đoàn kết và dân chủ nhất trong nội bộ Đảng chính là cách làm việc, cách lãnh đạo theo nguyên tắc tập trung dân chủ và thường xuyên tự phê bình và phê bình với tình thương yêu đồng chí lẫn nhau, để kiên định con đường đấu tranh cách mạng, lãnh đạo nhân dân đi đến thắng lợi cuối cùng.

Mùa xuân năm 1941, Hồ Chí Minh trở về nước, trực tiếp lãnh đạo phong trào cách mạng cả nước. Triệu tập và chủ trì Hội nghị Trung ương lần thứ 8 tháng 5/1941, Người và Trung ương Đảng đã thực hiện sự chuyển hướng chiến lược cách mạng, đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu. Từ nhận thức sâu sắc về nguồn sức mạnh của khối “toàn dân đoàn kết”, Hồ Chí Minh đã không chỉ phát huy sức mạnh của tinh thần dân chủ và đoàn kết, thống nhất trong một Đảng cách mạng, mà còn phát hiện, khơi dậy và tổ chức thành công sức mạnh “dời non, lấp biển” của những người Việt Nam yêu nước trong Mặt trận Việt Minh, để thực hiện khát vọng đánh đuổi đế quốc Pháp – Nhật, thành lập một Chính phủ nhân dân của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Tiếp đó, cũng vẫn là Hồ Chí Minh với những việc làm cụ thể, những chỉ dẫn kịp thời để xây dựng sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng, thực hiện dân chủ trong Đảng, đã lãnh đạo nhân dân tiến hành thắng lợi cuộc tổng diễn tập lần thứ 3 (1939-1945), làm nên thành công của cuộc Cách mạng Tháng Tám 1945 lịch sử, sáng lập nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa  – Nhà nước dân chủ nhân dân đầu tiên ở Đông Nam châu Á.

Một nước Việt Nam mới giành được độc lập, tự do sau hơn 80 năm trời nô lệ đang đứng trước muôn vàn khó khăn, thử thách bởi thù trong và giặc ngoài. Trong bối cảnh đó, cũng vẫn là Hồ Chí Minh – trung tâm ngọn cờ đoàn kết trong Đảng, linh hồn của khối đại đoàn kết toàn dân, đã đặc biệt quan tâm đến sự trong sạch vững mạnh của một Đảng cầm quyền. Đặc biệt chăm lo công tác xây dựng Đảng, Người đã nhấn mạnh: để thực hiện sự đoàn kết, thống nhất và dân chủ trong Đảng, điều cần thiết là lề lối làm việc trong Đảng phải theo nguyên tắc tập trung dân chủ. Theo đó, cấp trên phải thường xuyên kiểm tra cấp dưới và ngược lại, cấp dưới cũng phải thường xuyên phê bình cấp trên. Mỗi người cán bộ, đảng viên, khi được góp ý kiến phê bình thì phải dũng cảm thừa nhận, sửa chữa khuyết điểm theo tinh thần của Lênin: “Bị một phen thất bại không nguy hiểm bằng không dám thừa nhận thất bại, không dám rút ra ở đây tất cả những kết luận”[5]. Không chỉ có thế, luôn mẫu mực rèn luyện đạo đức cách mạng, tự phê bình và phê bình trên cơ sở có lý, có tình, Hồ Chí Minh cũng sớm chỉ ra dân chủ là tiền đề của sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng. Trên tinh thần đó, trong khi nêu cao và kiên quyết thực hiện dân chủ và đoàn kết trong nội bộ Đảng, Hồ Chí Minh cũng không quên cảnh báo và nhắc nhở rằng, dân chủ trong nội bộ Đảng, nhưng dân chủ theo kiểu bị cắt xén, dân chủ nửa vời không đầy đủ và đoàn kết “theo kiểu bằng mặt mà không bằng lòng”, “dĩ hòa vi quý”,v.v.. sẽ nhanh chóng chuyển sang bè cánh, phe phái và hơn thế nữa, đó là lý thuyết “dân chủ”, là “đoàn kết” nhưng thực tế “quan chủ”, là “tan rã” trong Đảng.

Cũng theo Người, tình hình và nhiệm vụ mới càng đòi hỏi Đảng phải xây dựng sự đoàn kết, thống nhất và thực hiện dân chủ để phát huy được nguồn sức mạnh của Đảng, để đưa sự nghiệp kháng chiến và kiến quốc đi đến thành công. Vì vậy, không chỉ lưu tâm đến cách thức làm việc, tác phong và lề lối làm việc của người cán bộ, đảng viên, Hồ Chí Minh còn sớm chỉ ra những nguy cơ thoái hóa, biến chất của Đảng, nguy cơ gây mất đoàn kết, mất dân chủ trong Đảng – đó chính là những biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân. Trong khi khẳng định rằng, đạo đức là gốc của người cách mạng, cán bộ, đảng viên phải thường xuyên rèn luyện đạo đức cách mạng, Hồ Chí Minh cũng đồng thời nhấn mạnh: muốn trước hết đánh thắng “kẻ thù” trong mình, từng cán bộ, đảng viên luôn phải sửa đổi lối làm việc, phải tự mình cần kiệm liêm chính, chí công vô tư; phải “có gan thừa nhận khuyết điểm của mình, vạch rõ những cái đó, vì đâu mà có khuyết điểm đó, xét rõ hoàn cảnh sinh ra khuyết điểm đó, rồi tìm kiếm mọi cách để sửa chữa khuyết điểm đó”[6], nhất là càng phải kiên quyết “nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân".

Hơn ai hết, Hồ Chí Minh hiểu sâu sắc rằng, Đảng trong sạch và vững mạnh trước hết là ở đạo đức, lối sống và sự gương mẫu đi đầu của cán bộ, đảng viên; ở sức mạnh đoàn kết nhất trí, tính tổ chức kỷ luật và nhất là phải tự giác, thực hiện nguyên tắc then chốt nhất - đó là tập trung dân chủ; ở việc thực hiện quy luật phát triển Đảng - đó là tinh thần đấu tranh tự phê bình và phê bình; ở mối liên hệ mật thiết giữa Đảng với nhân dân; ở sự vững mạnh của các tổ chức cơ sở Đảng, v.v.. vì vậy, nguồn sức mạnh nội lực của Đảng sẽ suy yếu, sẽ không còn, nếu không thực hiện được đoàn kết, thống nhất và dân chủ trong Đảng. Do đó, muốn đoàn kết và dân chủ để Đảng trong sạch vững mạnh, “là đạo đức, là văn minh”, thì phương thuốc đặc hiệu là nghiêm túc nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng tình hình, thực hiện thường xuyên, liên tục tự phê bình và phê bình, mạnh dạn phê bình, hoan nghênh phê bình và kiên quyết sửa chữa khuyết điểm theo kế hoạch, chương trình cụ thể của mỗi cấp ủy và của từng cá nhân.

3. Thường xuyên tự đổi mới và chỉnh đốn, luôn củng cố và tăng cường khối đoàn kết, thống nhất trong Đảng, giữ vững nguyên tắc tập trung dân chủ, dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh và thực hiện Di chúc của Người, Đảng Cộng sản Việt Nam đã hoàn thành sứ mệnh lịch sử lãnh đạo nhân dân ta tiến hành thắng lợi cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất Tổ quốc, đưa cả nước cùng đi lên CNXH và đang vững vàng thực hiện đổi mới và hội nhập quốc tế. Trong hành trình ấy, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn là ngọn cờ tập hợp trí tuệ, sức mạnh và tinh hoa của dân tộc. Mọi thắng lợi của sự nghiệp cách mạng Việt Nam đều bắt nguồn từ truyền thống đoàn kết, thống nhất trong Đảng, việc quán triệt sâu sắc nguyên tắc tập trung dân chủ vì đoàn kết và dân chủ đảm bảo cho Đảng có sức mạnh về tổ chức, luôn thống nhất trong tư tưởng và hành động.

Chúng ta đều hiểu rằng, đoàn kết, thống nhất và dân chủ trong Đảng dựa trên cơ sở chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và tuân theo Điều lệ Đảng. Vì vậy, những bất cập nảy sinh trong thực tiễn sẽ được giải quyết thông qua quá trình nâng cao nhận thức, dân chủ thảo luận với tinh thần xây dựng, tinh thần tự phê bình và phê bình nghiêm túc của mỗi cán bộ, đảng viên trong sinh hoạt Đảng. Đoàn kết trong Đảng phải dựa trên nguyên tắc tập trung dân chủ- Đó chính là tập trung trên nền tảng dân chủ và dân chủ dưới sự chỉ đạo tập trung. Điều này vừa có ý nghĩa đòi hỏi sự lãnh đạo tập thể phải đi liền với trách nhiệm cá nhân, đồng thời chống được sự chuyên quyền, độc đoán, chống dân chủ hình thức và chống cả tư tưởng dựa dẫm, ỷ lại của mỗi cán bộ, đảng viên.

Với một Đảng cầm quyền, chủ nghĩa cá nhân luôn là kẻ thù trước hết cần phải tiêu diệt. Vì vậy, bên cạnh những kết quả đạt được trong công tác xây dựng Đảng, Đảng ta cũng đã nghiêm túc chỉ ra thực trạng một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên thiếu tu dưỡng, rèn luyện, sa vào cá nhân chủ nghĩa, giảm sút ý chí chiến đấu, quên đi trách nhiệm, bổn phận trước Đảng, trước nhân dân. Nhất là, việc tổ chức thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, các nghị quyết, chỉ thị, quy định về xây dựng, chỉnh đốn Đảng ở một số nơi chưa đến nơi đến chốn; kỷ cương, kỷ luật không nghiêm, nói không đi đôi với làm, hoặc làm chiếu lệ…đang hiện hữu ở nhiều cấp ủy.

Trước thực trạng đó, Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI "Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay" đã chỉ rõ: “Một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, trong đó có những đảng viên giữ vị trí lãnh đạo, quản lý, kể cả một số cán bộ cao cấp, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống với những biểu hiện khác nhau về sự phai nhạt lý tưởng, sa vào chủ nghĩa cá nhân ích kỷ, cơ hội, thực dụng, chạy theo danh lợi, tiền tài, kèn cựa địa vị, cục bộ, tham nhũng, lãng phí, tùy tiện, vô nguyên tắc...”. Đồng thời với việc chỉ rõ nguyên nhân và đề ra các nhóm giải pháp thực hiện, Nghị quyết cũng đồng thời yêu cầu “mỗi cán bộ, đảng viên, trước hết là cán bộ lãnh đạo, quản lý kiểm điểm, liên hệ theo chức trách, nhiệm vụ được giao, tự phê bình và phê bình thẳng thắn, dân chủ, nghiêm túc, chân thành, gắn với thực hiện Quy định về những điều đảng viên không được làm, theo cương vị công tác…”.
Cùng với đó, Chỉ thị 03- CT/TW của Bộ Chính trị khóa XI “Về tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” đã tiếp tục khẳng định tầm quan trọng của việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh đối với công tác xây dựng Đảng. Từ đó, yêu cầu: “Đưa việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh vào sinh hoạt thường xuyên của tổ chức đảng, chính quyền, đoàn thể. Xây dựng và tổ chức thực hiện tốt chương trình hành động của tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị; chương trình tu dưỡng, rèn luyện của cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức. Lấy kết quả học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh là một trong những tiêu chuẩn đánh giá, bình xét, phân loại đảng viên, tổ chức đảng hằng năm”.

Quán triệt việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI về xây dựng Đảng gắn với Chỉ thị 03-CT/TW, triển khai các nhóm giải pháp của Nghị quyết Trung ương 4 với các nội dung của Chỉ thị 03-CT/TW, trong Đảng đã chú trọng thực hiện tự phê bình và phê bình nghiêm túc, thẳng thắn; thực hiện nghiêm túc nguyên tắc tập trung dân chủ, tăng cường và củng cố khối đoàn kết, thống nhất trong từng cấp ủy từ Trung ương xuống đến địa phương; tăng cường mối liên hệ mật thiết giữa Đảng với nhân dân... Thông qua việc tăng cường giáo dục, rèn luyện phẩm chất, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên, thông qua công tác kiểm tra, giám sát, phát hiện những vi phạm của cán bộ, đảng viên để kịp thời uốn nắn những sai phạm và đưa ra khỏi Đảng những kẻ suy thoái, biến chất…góp phần củng cố niềm tin của nhân dân với Đảng, Nhà nước, tạo bước chuyển biến trong xây dựng Đảng trong sạch vững mạnh.
Luôn thấm nhuần sâu sắc những bài học kinh nghiệm xương máu về sự đoàn kết, thống nhất và dân chủ trong Đảng từ buổi đầu thành lập và trong những bước chuyển của cách mạng, Đảng Cộng sản Việt Nam tiếp tục tăng cường và củng cố khối đoàn kết, thống nhất trong Đảng, phát huy dân chủ trong Đảng, nhân nguồn sức mạnh nội lực của Đảng, đáp ứng yêu cầu của tình hình mới. Kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và CNXH, trước những vận hội và cả những nguy cơ, thách thức của xu thế toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, để phòng và chống âm mưu “diễn biến hòa bình”, thủ đoạn “tự diễn biến” và “tự chuyển hóa” của các thế lực thù địch, cần phải tiếp tục đề cao việc thực hiện kỷ luật nghiêm minh và tự giác trong Đảng. Các cấp ủy Đảng cần coi trọng công tác giáo dục, nâng cao nhận thức chính trị cho cán bộ, đảng viên, nhất là giáo dục chủ trương, nghị quyết, Điều lệ của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, làm cho thấm nhuần sâu sắc trong tư tưởng mỗi cán bộ, đảng viên và được thể hiện nhất quán trong từng hành động cụ thể. Mỗi cán bộ, đảng viên dù ở cương vị nào cũng phải gương mẫu, tự giác chấp hành các chủ trương, nghị quyết của Đảng và tuân thủ các nguyên tắc tổ chức, lãnh đạo và sinh hoạt Đảng; chấp hành kỷ luật của Đảng, biến kỷ luật thành ý thức và hành động tự giác; thường xuyên tu dưỡng đạo đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá nhân, gương mẫu đi đầu trong học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh… nhằm tạo nên sự đoàn kết, thống nhất về tư tưởng, tổ chức và hành động của mỗi tổ chức Đảng.
Chặng đường 85 năm lịch sử Đảng đã chứng minh rằng, Hồ Chí Minh không chỉ vận dụng sáng tạo những nguyên lý của chủ nghĩa Mác- Lênin trong quá trình thành lập một chính Đảng vô sản kiểu mới ở Việt Nam, Người còn thành công trong việc xây dựng, thực hiện sự đoàn kết, thống nhất và dân chủ trong nội bộ Đảng, để Đảng ta thực sự là đội tiền phong, bộ tham mưu vững mạnh, thực sự là người lãnh đạo, người đầy tớ trung thành của nhân dân./.

Theo Tuyengiao.vn